Het Noordereiland is rijk aan kunstenaars, creatieve ondernemers en historie. Er zijn (rijks)monumenten te vinden, bijzondere gevelschilderingen en opmerkelijke of historische kunstwerken in de buitenruimte. Ook veel schrijvers hadden er hun domicilie. We nodigen u uit om op het gemak eens een rondwandeling te maken langs de markante locaties op het eiland.
Hofje
Ooit was de Van der Takstraat de belangrijkste straat op het eiland. Het verbond de zuidoever via de Koninginnebrug met de oude Willemsbrug richting centrum. Aan de gevels en sierlijke deuren van de huizen in deze straat kan je nog zien dat hier ooit veel belangrijke winkels gevestigd waren, zoals Vroom & Dreesmann.
In het hofje aan de oostzijde zetelde ooit de commandant van de Duitse troepen tijdens de strijd om de Willemsbrug in de WOII. Sinds 1978 hangt daar op de gevel een muurschildering van kunstenaar Hans Wap, geschonken door de Maatschappij voor Volkswoningen ter gelegenheid van het 30-jarig bestaan van Amnesty International.
Wilhelminafontein
Op het Burgemeester Hoffmanplein, het hart van het eiland, staat een fontein. Nu een rijksmonument, dat op 31 augustus 1898 werd onthuld, de dag dat koningin Wilhelmina werd ingehuldigd. Het is ontworpen door prof. Henri Evers die ook het stadhuis Rotterdam ontwierp. Naast de fontein staat een markante oude eik, die eveneens in 1898 werd geplant.
De Naald
Verderop op het plein staat de ‘Naald van Stieltjes’. Deze Korinthische zuil werd in 1884 onthuld ter ere van dr.ir. Thomas Joannes Stieltjes die een belangrijke rol speelde bij de aanleg van de havens op Feijenoord. De zuil is een ontwerp van de Delftse prof Eugen Gugel en het reliëf met het profiel van Stieltjes is van de hand van de Belgische beeldhouwer Eugène Lacomblé. Een afbeelding met meetinstrumenten verwijst naar het beroep van Stieltjes. Dankzij de inspanningen van Stichting Montmartre aan de Maas werd dit rijksmonument in 2015 voorzien van een nieuw hekwerk, in de oorspronkelijke vorm.
Ornamentenlijsten
In de Anjerstraat hangen twee ornamentenlijsten. De een is van Helena van der Kraan (anjers en de voormalige spoorbrug), de ander is van Harry Sengers en is een eerbetoon aan in 1989 overleden architect Herman van Olst, die in de 70-er jaren betrokken was bij de renovatie van de woningen op het Noordereiland. In de Laurierstraat hangt een ornamentenlijst van Axel van der Kraan, echtgenoot van Helena. Daar vlakbij, in de Thorbeckestraat vindt u een ornamentenlijst van Joe Cillen, een papegaai met de tekst ‘impulsis piratis restituta eleuthera’ wat zoveel wil zeggen als ‘via de piraterij restaureren we de vrijheid’.
Ook om de hoek, op de Maaskade bevindt zich een ornamentenlijst. Deze schildering van Anton Vrede is een verwijzing naar de Ark van Noah.
Gevelschildering Samen uit, Samen thuis
Aan het einde van de De Ruyterstraat is links op de gevel een ornamentenlijst te zien ‘Samen uit, Samen thuis’ van kunstenares Ellen Vomberg. Het verbeeldt het uitzwaaien/begroeten van het SS Rotterdam, met diversiteit als overeenkomst tussen de Nederlandse landverhuizers van toen en de multiculturele samenleving van nu. Het silhouet van de vrouw is van mevrouw Bosman, destijds eigenaresse van het café waarboven de muurschildering geplaatst is. Het heette toen café ‘Vlag en Wimpel’. Jan Eijkelboom schreef zelfs een gedicht over dit café.
Hij zat weer zijn dag te verdoen
In café Vlag en Wimpel
met uitzicht op de Hef.
In regens van bliksem
snelden treinen voorbij
Naar steden waar hij niet meer kwam.
Schrijvers
Het eiland heeft diverse markante bewoners gehad. Een daarvan is Marten Toonder, de geestelijk vader van Olie B. Bommel en Tom Poes. Hij werd in de Thorbeckestraat geboren, op nummer 28B. Het beeld van Tom Poes, dat daarnaast aan de gevel hangt, werd gemaakt door Tamyra Meesters en is samengesteld uit scherven serviesgoed, dat door bewoners van het eiland werd ingezameld. De totstandkoming van dit beeld werd mede mogelijk gemaakt door Stichting Montmartre aan de Maas.
Andere bekende schrijvers en dichters van het eiland zijn:
- A.M. de Jong, auteur van o.a. ‘Merijntje Gijzen’
- Aimé van Santen (pseudoniem: Jan Molitor)
- Anna Hers, kinderboekenschrijfster
- Jan Jacob Slauerhoff, dichter (huurde een woning bij de dames Hers)
- Jaap Scholten
- Hans Koekoek, schrijver/filmer
- Jan Eijkelboom, dichter
- Susanna J.A. Lugten-Reys, kinderboekenschrijfster (pseudoniem: Nannie van Wehl)
- Dirk Vlasblom (schreef over zijn jeugd op het eiland in ‘Ankers en kettingen’).
Moderne kunst
Het eiland is ook rijk aan hedendaagse kunstenaars, kunstateliers en galeries:
MS Noordereiland
In de visie van kunstenaar Joe Cillen is het Noordereiland een motorschip, de MS Noordereiland. “Een motorschip, dat elk moment de trossen kan losgooien om het ruime sop te kiezen’, aldus Cillen. Op diverse plekken op het eiland vormt een aantal kunstwerken het markante bewijs van deze visie.
Scheepshoorn
Op het uiterste puntje van de oostkant van het eiland – de achtersteven van het MS Noordereiland-, staat de ‘scheepshoorn’ van beeldend kunstenaar Michiel van Bakel. Hij maakte dit sculptuur ter gelegenheid van de herinrichting van het Antwerpsehoofd en het 25-jarige bestaan van het woonblok De Koopvaardijhof, waar ook veel oud-schippers wonen.
Kinetische kunst
Op de plaats waar ooit de Maasbruggen de verbinding vormden tussen de noord- en zuidoever herinnert het kinetische kunstwerk van Dick Box aan die tijd. De vorm verwijst naar die van de oude brug. Het kunstwerk werd in 1985 geschonken door lezers van Het Vrije Volk.
Fakir-kunst
Voor de Prins Hendrikkade, bijna onder De Hef ligt de aak Wilmajo permanent aangemeerd. Daarop bevinden zich een aantal scheepstouwen die uit zichzelf omhoog lijken te blijven staan. Kunst met een knipoog, van Okko Noë.
Luchtspoor
Aan de zijgevel van een pand naast het bruggenhoofd hangt een grote foto van de voormalige spoorbrug, van oud-eilandbewoner Otto Snoek. De sloop van de oude spoorbrug werd destijds door hem nauwgezet gevolgd en gefotografeerd. Eind 2016 worden de foto’s gepubliceerd in een fotoboek ‘Luchtspoor’
[
Geraadpleegde bronnen:
Boek: Het rijk van Feijenoord / Jan van Oudenaarden, Ina Kleijwegt.- Control Media, 2010.
Stichting Montmartre aan de Maas
Gemeentearchief Rotterdam